Overgenomen van de website Kenniscentrum InfoMil www.infomil.nl van Rijkswaterstaat

‘Het verbeteren van de luchtkwaliteit is belangrijk, omdat gezondheidsschade daarmee beperkt wordt. Maar wat zijn dan de gezondheidseffecten van luchtverontreiniging? En hoe is de meeste gezondheidswinst te bereiken? Op deze pagina vindt u verwijzingen naar informatie en antwoorden op zulke vragen.’

Luchtkwaliteit en gezondheid

• Gezondheidsraad: Gezondheidswinst door schonere lucht (2018). Dit advies gaat in op de noodzaak en mogelijkheden om gezondheidswinst te boeken via verdere verbetering van de luchtkwaliteit.
• RIVM: Gezonde leefomgeving, gezonde mensen (2017).  Dit briefrapport geeft aan hoe de leefomgeving de gezondheid beïnvloedt, beschrijft actuele ontwikkelingen, bevat aangrijpingspunten voor beleid en praktijkvoorbeelden.
• RIVM: Luchtkwaliteit en gezondheidswinst (2015). Deze notitie kwantificeert de gevolgen van luchtverontreiniging voor de gezondheid en het effect van Europese, nationale en lokale maatregelen.
• De werkgroep Lucht van GGD’en in Nederland heeft antwoorden op veelgestelde vragen over luchtkwaliteit en gezondheid bij elkaar gezet. Het document is op verschillende websites van GGD’en te vinden. Bijvoorbeeld op de website van GGD Gelderland-Midden. Laatste actualisatie: maart 2013.
• Literatuuroverzicht  van Universiteit van Utrecht voor Noord-Brabant (2012). De notitie beschrijft studies naar de relatie tussen luchtverontreiniging en gezondheid. De nadruk ligt op de effecten van luchtverontreiniging als gevolg van verkeer en landbouw.

Luchtkwaliteit en ruimtelijke ordening / gevoelige bestemmingen

• InfoMil over luchtkwaliteit en ruimtelijke ordening
• Uitspraken van de Raad van State over luchtkwaliteit en ruimtelijke ordening
• Interview (pdf, 777 kB) over gevoelige bestemmingen in InfoMil Perspectief (november 2011)
• Rekenresultaten luchtkwaliteit bij scholen en kinderdagverblijven (RIVM, december 2011)
• Diverse publicaties op het GGD kennisnet, waaronder het GGD-advies
• Aanbeveling aan gemeenten van Longfonds (voorheen Astmafonds)
• Presentatie (ppt, 7.8 MB) van gemeente en GGD Amsterdam over Gezonde lucht in de (ruimtelijke) praktijk (Schakeldag juni 2011).

Gids Gezonde Leefomgeving

In 2017 is de Gids Gezonde Leefomgeving gelanceerd. Deze website is bedoeld voor iedereen die aan de slag wil met het gezonder inrichten van de leefomgeving (breed ingestoken). De gids biedt informatie, inzichten, ruimtelijke data, instrumenten en werkvormen om samen te werken aan een gezonde leefomgeving. Ook bevat de website tips en voorbeelden uit de praktijk en biedt enkele handvatten om gezondheid mee te wegen binnen het omgevingsbeleid. De gids is ontwikkeld om van te leren, ervaringen te delen en inspiratie op te doen.

Staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur en milieu) introduceert deze Gids Gezonde Leefomgeving op 29 augustus 2017 in haar brief aan de Tweede Kamer over haar visie op gezondheid en reactie op het advies van de Gezondheidsraad over het meewegen van gezondheid. Ze geeft daarbij ook aan, dat de Gids de komende jaren wordt doorontwikkeld op basis van ervaringen. Ook zal expertise beschikbaar zijn om bij lokale processen te assisteren.

Atlas leefomgeving

De Atlas leefomgeving is een website waarmee gebruikers op postcodeniveau milieu- en gezondheidsinformatie over leefomgeving op kunnen vragen. In 2012 is de website Atlas Leefomgeving geleidelijk voor het publiek opengesteld. De Atlas ontwikkelt zich in de jaren daarna steeds verder door.

Gezonde stad

Het samenbrengen van ruimtelijke ordening en gezondheid staat ook wel bekend als gezonde verstedelijking. Samenwerken en verbinden staat daarbij centraal. Tussen mensen en tussen bijvoorbeeld mobiliteit, gezondheid, groen en water.

In 2014 verscheen een ‘trenddossier’ over dit onderwerp:
Gezonde Verstedelijking; de invloed van ruimtelijke inrichting op de gezondheid van stadsbewoners (pdf, 2.2 MB).
Dit cahier is gemaakt door Rijkswaterstaat, samen met het ministerie van VWS, het Planbureau voor de Leefomgeving, de gemeenten Rotterdam en Utrecht, de Fietsersbond en Deltares.

Interessante websites over een gezonde stad:

• Slimme en gezonde stad (SGS, programma van het ministerie van IenM).
• Kenniscentrum Healthy Urban Living

Gezond ruimtelijk ontwerpen

De GezondOntwerpWijzer bundelt kennis over het gezond ontwerp en inrichten van de leefomgeving. Het Rijk heeft deze digitale handreiking samen met het RIVM ontwikkeld in het kader van de Nationale Aanpak Milieu en Gezondheid. De GezondOntwerpWijzer is onderdeel van de Atlas Leefomgeving.

Thema’s in de GezondOntwerpWijzer zijn bijvoorbeeld:

• gezonde mobiliteit
• groen en water
• sport en spelen
• openbare ruimte
• milieukwaliteit (geluid, lucht en bodem)
• externe veiligheid: een veilige leefomgeving
• binnenmilieu: gezonde woningen en gebouwen, waaronder scholen, kinderdagverblijven en bedrijven

De GezondOntwerpWijzer geeft per thema de relatie met gezond ontwerp en gezonde inrichting van de leefomgeving weer, biedt aanbevelingen, praktijkvoorbeelden, instrumenten, achtergrondinformatie en inspirerende filmpjes.

Academische werkplaats Milieu en Gezondheid

De Academische Werkplaats Milieu en Gezondheid bundelt kennis uit praktijk, wetenschap en beleid en wil zo een brug slaan tussen deze gebieden. Daarbinnen doen GGD’en en universiteiten ook regelmatig onderzoek naar de relatie tussen luchtkwaliteit en gezondheid:

• Luchtkwaliteit nabij dieselaggregaten (2015)
• Luchtverontreiniging in perspectief (2014)
• Roet en ultrafijn stof door dieseltreinen en binnenscheepvaart (2013)
• Bestuurlijke bruikbaarheid roetindicator (2012)
• TRAPAM: Verkeersgerelateerde luchtverontreiniging en gezondheid in Noord-Holland, Flevoland en het Rijnmond gebied (2011)
• TRAVEL: Blootstelling van verkeersdeelnemers en gerelateerde gezondheidseffecten (2010)

Diverse publicaties over luchtkwaliteit en gezondheid

• Verslag (pdf, 8.1 MB) Nationale conferentie ‘Luchtkwaliteit: zijn we er klaar mee?’ (Eindhoven, november 2013)
• World Health Organization (WHO): Evaluatie van wettelijke en gezondheidsnormen voor luchtkwaliteit (2013)
• WHO: Factsheet ‘Air quality and health’ en diverse publicaties van de WHO
• RIVM: Effecten van NO2 op de gezondheid
• RIVM: Gezondheidseffecten van wegverkeer: een quickscan (2008)

Met groet, Hans Nouwens